Stručnjak za međunarodno-pravne akte Slavka Kojić upozorila je da Savjet za sprovođenje mira u BiH nema nikakve nadležnosti prema Dejtonskom sporazumu, niti su odluke tog tijela obavezujuće u pravnom smislu.
“Prema tome, bilo kakva odluka Saveta za sprovođenje mira ne može biti obavezujuća. Ona niti ‘veže’ visokog predstavnika, niti visoki predstavnik opet ima ovlašćenja da zabrani sprovođenje referenduma u Republici Srpskoj”, objašnjava Kojićeva, ističući da Dejtonski sporazum – ne poznaje ovo tijelo, te da je PIK osnovan neposredno poslije potpisivanja tog sporazuma.
Bonska ovlašćenja /zaključci Savjeta za sprovođenje mira koji se sastao u Bonu decembra 1997. godine/, kaže ona, na koja se redovno poziva visoki predstavnik za BiH, u stvari ni ne postoje, niti takva ovlašćenja mogu postojati, jer Savjet ne posjeduje ingerencije koje bi mu dale svojstvo vlastodavca u konkretnom slučaju.
Zaključcima koje je donio pomenuti Savjet, visokom predstavniku je, umjesto ovlašćenja, suštinski data otvorena podrška /”pozdravljanja” i “pohvale”), ali i “zeleno svjetlo” i podrška političke prirode za preduzimanje određenih koraka.
Ona podsjeća da je referendum instrument neposredne demokratije koji pripada evropskom izbornom nasljeđu, pa prema tome ne vidi zašto bi srpski narod u svom entitetu bio lišen mogućnosti da koristi referendum kao instrument neposredne demokratije i izrazi svoje mišljenje o određenom pravnom pitanju.
U slučaju da PIK ili sam visoki predstavnik donesu odluku da ne treba održati referendum, odnosno da Valentin Incko odluči da poništi odluku Narodne skupštine Republike Srpske o održavanju referenduma, Kojićeva za “Sputnjik” kaže da su u PIK-u, faktički, moćne međunarodne organizacije i moćne zapadne države – to su svjetski centri moći, ali oni mogu da imaju samo faktički uticaj.
“Pravno gledano, taj organ ne može da donese nikakve odluke. Ni visoki predstavnik nema ovlašćenje da zabrani referendum niti da obara odluku Skupštine Republike Srpske”, zaključuje ona.
Kojićeva je navela da članove PIK-a čine predstavnici 50 država i različitih međunarodnih organizacija i subjekata kao što su: Evropska banka za obnovu i razvoj, Evropska komisija, Međunarodni komitet Crvenog krsta, Međunarodni tribunal za zločine počinjene na prostoru bivše Јugoslavije, MMF, NATO, Svjetska banka, Savjet Evrope i druge”, dodavši da PIK ima i svoj upravni odbor, a njegovi članovi su predstavnici Francuske, Italije, Velike Britanije, Njemačke, SAD, Јapana, Kanade, Rusije, kao i predstavnici Evropske unije i Evropske komisije, dok je na čelu upravnog odbora visoki predstavnik.
Sjednica PIK-a na kojoj će biti razmatrana odluka Narodne skupštine Republike Srpske da referendum o 9. januaru kao Danu Republike bude održan 25. septembra, trebalo je da bude održana danas, ali je odgođena.
Iz Republike Srpske je više puta rečeno da, bez obzira na to kakvu odluku donese visoki predstavnik o najavljenom referendumu o Danu Srpske, ta odluka neće biti objavljena u Službenom glasniku, te tako neće imati nikakvu pravnu težinu.
Najviši zvaničnici Srpske saopštili su da neće odustati od referenduma o Danu Republike, konstatujući da taj referendum nije ni antidejtonski ni antiustavan.
Parlamentarna skupština Savjeta Evrope u svojoj rezoluciji iz 2007. godine konstatuje da je “referendum instrument neposredne demokratije koji pripada evropskom izbornom nasljeđu”.
